Het drukkersmerk van Simone Millanges
(Bibliothèque municipale de Bordeaux)
In mijn laatste blog had ik een foto geplaatst van een huis in Bordeaux aan de Rue Saint James 28 en ik had eronder geschreven dat hier de drukkerij van Simon Millanges, de drukker van Montaigne’s Essays, gevestigd was. En inderdaad, zo had ik het op het Internet gevonden in een Montaigne-wandeling, die ik een paar jaar geleden ook zelf in Bordeaux gemaakt heb. En inderdaad bevindt zich in het plaveisel voor het pand een steen met de tekst dat hier Millanges’ drukkerij gevestigd was. En inderdaad, noemt de eigenaar het bedrijf dat er gevestigd is “Espace Mill Anges” (Duizend Engelen Ruimte), onder verwijzing naar de vroegere drukkerij. Wie schetst echter mijn verbazing dat ik op zoek naar meer informatie over Montaigne’s drukker op andere op het oog toch betrouwbare websites tegenkwam dat Simon Millanges zijn bedrijf niet op nummer 28 maar op nummer 16 in de Rue Saint James gevestigd had. Wie zal het zeggen? Hier in Nederland achter mijn computer kan ik dit probleem niet oplossen. Laat ik me dus concentreren op de vraag wie deze man nu eigenlijk was.Simon Millanges is oorspronkelijk niet uit Bordeaux afkomstig maar is in 1540 of 1541 geboren Mille-Millanges in de huidige commune (gemeente) Saint-Goussaud in het departement Creuse in Midden-Frankrijk. Hoe het hem in zijn jeugd verging, weten we niet, maar hij studeerde rechten en liet zich vervolgens als advocaat inschrijven bij het Parlement (gerecht) van Bordeaux, waar ook Montaigne een tijdlang (1557-1571) werkzaam was en wel als raadsheer, evenals Montaigne’s beroemde vriend Étienne de La Boétie. Mogelijk hebben ze elkaar daar gekend, maar daar heb ik geen informatie over. Onwaarschijnlijk is dat natuurlijk niet, omdat Millanges vanaf omstreeks 1562 regent was van het beroemde Collège de Guyenne, waar ook Montaigne eerder naar school gegaan was. Deze school was een bolwerk van de Renaissance met beroemde leraren als Buchanan, Sainte-Marthe, Élie Vinet (destijds rector van het Collège) en de Gouvéa. In 1576 trouwde Millanges met Gaillarde De Sault. Ze hadden vier kinderen.Toen Millanges zich in Bordeaux vestigde, was er geen goede drukkerij in de stad. Er was slechts een kleine drukker die niet aan de wensen van de humanisten in de stad kon voldoen. Hiertoe aangezet door Vinet en enkele vrienden kocht Millanges twee drukpersen en wat er verder voor een drukkerij nodig was en opende op 17 juni 1572 zijn bedrijf in de Rue Saint James. Enkele maanden later stopte hij met zijn werk als leraar aan het Collège de Guyenne. Hij zou de rest van zijn leven drukker en boekhandelaar blijven. Het eerste boek dat Millanges zou drukken was een werk van Élie Vinet. In 1573 wordt Millanges officiële stadsdrukker van Bordeaux. Hij moet dan wel beloven om geen verboden of “schandalig” werk te drukken en de rest van zijn leven in de stad te blijven wonen.Op de persen van Millanges zijn vele werken van destijds bekende humanisten gedrukt. Naast dat van Vinet, was dat werk van o.a. Pierre Charon, Florimond de Raemond, Blaise de Monluc en uiteraard in 1580de Essays van Michel de Montaigne. In een latere editie van de Essays klaagt Montaigne erover dat hij zijn eigen papier moest meebrengen, terwijl later bij publicatie van de Essays in Parijs de drukker-uitgever alle kosten voor zijn rekening nam. Maar ja, hoe vaak is het vandaag de dag bij nieuwe schrijvers niet anders en moeten ze hun publicaties zelf bekostigen? In ieder geval weerhield het Montaigne er niet van om ook de tweede editie van de Essays bij Millanges te laten drukken.In 1614 verkoopt Simon Millanges zijn drukkerij en boekhandel aan zijn zoon Jacques en zijn schoonzoon Claude Mongiron, maar neemt zijn bedrijf drie jaar later weer op. In juni 1623 overlijdt hij op de leeftijd van 82 jaar. Zijn erfgenamen nemen dan zijn boekwinkel over.
Bron
- “Simon Millanges”, in Wikipédia, https://fr.wikipedia.org/wiki/Simon_Millanges.
- Dast Le Vacher de Boisville, Jean-Numa, Simon Millanges, imprimeur à Bordeaux, 1572-1623. Parijs: Hachette Livre, print
on demand herdruk, 2020 (oorspronkelijk 1897).
